Tasarım Ekibi : Boğaçhan Dündaralp
Mimarlık Ofisi : ddrlp Mimarlık ve Tasarım Hizmetleri
NP12 Evleri, ddrlp Mimarlık ve Tasarım Hizmetleri tarafından tasarlandı.
"Konut" bugün, güncel üretim ilişkileri içinde ticari bir ürün haline gelmiş olma hali ile yaşam arasında sıkışmış bir tasarım nesnesi olarak karşımızdadır. Temel soru, bu karmaşık ve tasarlanmaya başlamadan önce size pek çok veriyi istemeseniz de kaçınılmaz olarak dayatan olguyla nasıl yüzleşeceğinizdir. Np12 evleri de bu yüzleşmenin bir ürünü olma çabasında, bir arayıştır. Uygulaması tamamlanıp, hayata karıştığında bize başka yanıtlar da üretecek bir arayış...
Evlerle ilgili olarak, firma1 bünyesindeki pazarlama ve uygulama ekipleri tarafından belirlenmiş çok net beklentiler vardı. Bunlardan biri standart, bir tipe indirilmiş, hitap edeceği kesimin genel beklentilerine yanıt verecek metrekare ve kat planlarına sahip 6 ikiz villa, diğeri işin sahibi firma tarafından geliştirilen, konutların hızla üretilip hayata geçmesini sağlayacak prefabrik bir yapım sistemi (fab-tek®2) ile uygulanması idi. Ayrıca şu zorunluluklar vardı: Arazinin özel durumundan kaynaklanan, anıtlar kurulu tarafından belirlenmiş zorunluluklar; kitle boyutları, kırma çatı zorunluluğu vb...
Gözlemlenen deneyimler bize konut gibi özel bir yapının, özellikle de kent yaşamı içinde kişiden kişiye, aileden aileye çok farklı ihtiyaçlar doğurduğu ve bu ihtiyaçların da mekan kullanımlarını farklılaştırdığını göstermektedir. Bu sebeple tek tipleştirilmiş ticari konut, hele alım gücü yüksek kitlenin elinde çok rahat deforme edilerek, çoklukla da eklenerek, büyütülerek yaşama uydurulmaya çalışılıyor.Bu beklentiler, zorunluluklar ve gözlemler bir tasarım problematiğinin çözümünde nasıl ele alınmalıydı?
Tasarım;
Tasarımın belirleyicisi olacak sorular; yapıma dair olanla, yaşama dair olanın ilişkilenme kurgusuna odaklanıyordu. Nasıl bir sabit olmalıydı ki hem standart, hızlı üretime olanak tanıyacak, hem de kullanıcısının belirsizliğinden kaynaklanan farklı yaşam biçimlerine değişken olanaklar yaratacaktı?
Çözüm;
Yapıma dair olan, sabitleştirilerek değişmeden tekrar edebilen (iç-dış, doluluk-boşluk gibi yapısal özellikleri standartlaştırılmış...) bir kutuya dönüştürüldü. Bu sabit dışta değişmez fiziksel özellikler gösterirken, içte tercihlere bağlı farklı iç yaşamlar oluşturmaya olanak tanıyan, yani değişken olanı mümkün kılacak özelliklerde tasarlanmıştır. Değişken olanın, sabit olanın özellikleri üzerinden ve özgürleştirmenin kısıtlamalar ve sınırlamalar aracılığıyla üretilmesi, tasarım sürecinde kaçınılmaz olarak doğmuştur.
Değişken olanın oluşturulması ortak amacını (kendi fonksiyonlarını yerine getirme dışında) taşıyan tüm bileşenler (mekan, taşıyıcı kabuk, mekanik ve elektrik bileşenleri), bir bütünün eş zamanlı tasarlanmış bileşenleri olarak ele alınmışlardır.
Nasıl?
Sabit, fab-tek® yapı sisteminden oluşan taşıyıcı bir kutu ve ona eklemlenen çelik ve ahşap bileşenlerden oluşur. Kabuğu iki konut birimine ayıran ortak duvar, tesisat duvarına dönüşerek ayırıcı olduğu kadar ortak ve birleştirici bir fonksiyona olanak tanır. Kabuk üzerindeki tüm yapısal boşluklar (tesisat şaftları boşlukları da dahil) olası kat planı alternatiflerine uygun biçimde sabitlenmiştir. Aynı çalışma döşemeden ısıtma için de yapılmış, olası kat planı alternatifleri üst üste çakıştırılarak döşemedeki duvar izleri ve döşemeden ısıtma modülasyonları sabitlenmiştir. Bu sayede bazen salon, bazen yatak odası, bazen banyo olan hacim, fonksiyon değişse de ısıtma tesisatı istenilen konforu sağlayabilmektedir. Değişken konut iç fonksiyonları sıhhi tesisat gerektiren hacimler ve yaşam mekanları olarak ayrışırlar. Her kat planında tesisat duvarı ile ilişkilendirilen ıslak hacimler, büyüklük ve sayı olarak u duvar ile sınırlı bir esneklik kazanırlar.
Tesisat duvarı içinde müdahale edilebilir sabit şaftlar oluşturularak ıslak hacim imalat ve kullanımında kolaylıklar sağlayacak standartlar geliştirilmiştir. Islak hacimlerin kabuğun sağır iç yüzeyinde toplanması, dış mekanlara açık yüzeylerin farklı ihtiyaçlara göre bölünebilen yaşam alanları olarak kullanılmasına da olanak tanımaktadır. Benzer bir yapı, yaşam alanlarına hizmet edecek elektrik altyapısında da kurulmuştur. Şaftlar, yapısal boşluklar ve boş kanallar bırakılarak zaman içindeki farklı taleplere de karşılık verebilecek bir
altyapı oluşturulmuştur.
Her kat planı, yapının sabit kabuğu tarafından belirlenen prensipler içinde farklılaşabilme özelliği olan yaşam alanlarına dönüştürülmüştür. Bu kutu, değişkenleri var edecek bir sabit olarak tasarlarken fab-tek® yapı sisteminin özelliklerine göre tasarlanmıştır. Kutuyu oluşturan tüm duvarların taşıyıcı sisteme dönüştüğü, kaplama gibi zorunluluklar içermeyen, yapısal boşluklarının yapı fiziği ve tesisat birimleri için kendiliğinden avantajlar yarattığı, hızlı uygulama özellikleri içeren fab-tek® sistemi, bu anlamda sabit olanın tektonik kurucusu olarak ele alınmıştır.
Sabit ve değişken özelliklerden oluşan yapı, iki etap olarak uygulanmaktadır. Birinci etapta uygulayıcı firma yapının sabitlerini yaparken, ikinci etapta müşteri değişkenleri belirler ve isteğe göre ya kendisinin seçtiği başka bir mimarla ya da uygulayıcı firmayla iç alanı biçimlendirir. Burada projenin mimarı olarak kendime sorduğum soru şu oldu; "Mimar olarak nereye kadar geri çekilmeliyim?" Proje bağlamında yanıt tasarım sürecinde neredeyse kendiliğinden oluştu: "Değişkenleri olanaklı kılacak olanı ve onun imkanlarını yaratıncaya kadar..."